เป็นทีทราบกันดีค่ะว่าของสำคัญอย่างเครื่องเบญจรงค์นี้เป็นของสะสมโบราณชั้นดีที่บางนบ้านนั้นน่าจะมีเป็นเจ้าของเอาไว้อย่างแน่นอนค่ะ ซึ่งสิ่งที่ทำให้เครื่องเบญจรงค์นั้นเป็นของสะสมที่มีระดับที่มีความเห็นได้อย่างชัดเจนเลยก็คือ ลวดลายของลายถ้วยจานต่าง ๆ ที่จะมีความประณีตและสื่อถึงขนบธรรมเนียมและประเพณีของไทยได้เป็นอย่างดี ซึ่งก็นับเป็นภูมิปัญญาไทยที่น่าชื่นชมมาก ๆ และวันนี้บทความของเราก็จะพาทุกท่านไปรู้จักกับเครื่องเบญจรงค์นี้ให้มากยิ่งขึ้นกันค่ะ
ทำความรู้จัก เครื่องเบญจรงค์ แท้จริงแล้วคืออะไร มาดูกัน
เครื่องเบญจรงค์ หนึ่งในงานหัตถกรรมที่เป็นภูมิปัญญาที่น่ายกย่องของคนไทย ที่เรานั้นมักจะเห็นการจัดแสดงเขาตามพิพิธภัณฑ์ประวัติศาสตร์อยู่บ่อยครั้ง ซึ่งหลาย ๆ บ้านนั้นก็จะมีเครื่องถ้วยเบญจรงวค์เก็บเอาไว้เป็นสมบัติที่บอกได้เลยค่ะว่ามีความล้ำค่าอยู่ในตัวมาก ๆ เลยทีเดียว อีกทั้งยังเป็นของสะสมที่มีประวัติความเป็นมาตั้งแต่โบราณ เพราะเป็นเครื่องกระเบื้องที่ขุนนางใยสมัยก่อนนั้นใช้สำหรับการรับประทานอาหารนั่นเอง
โดยการผลิตเครื่องเบญจรงค์ในครั้งแรกนั้นก็ไม่มีการปรากฏหลักฐานที่แน่ชัดค่ะว่าเริ่มตั้งแต่เมื่อใด แต่หากย้อนไปในช่วงสมัยกรุงศรีอยุธยานั้นเราจะสามารถเห็นได้ว่าเครื่องเบญจรงค์ถูกใช้เป็นเครื่องกระเบื้องที่ใช้เป็นภาชนะสำหรับการรับประทานอาหารของคนใหญ่คนโตในสมัยนั้นนั่นเอง ซึ่งในตอนนั้นก็มีเครื่องราชที่มีชื่อเสียงอีกอย่างหนึ่งนั่นก็คือเครื่องถ้วยจีนค่ะ ซึ่งก็จะมีการใช้ลวดลายที่มีความเป็นวัฒนธรรมจีนแบบจัง ๆ เลยแต่สำหรับเครื่องเบญจรงค์นั้นจะใช้ฝีมือคนไทยในการทำออกมา ทำให้ลวดลายที่ได้มีความเป็นไทยมาก ๆ และทำให้มันกลายเป็นอีกหนึ่งสมบัติที่มความล้ำค่าของไทยนับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา
ซึ่งในช่วงรัตนโกสินทร์นั้นก็ยังมีการใช้เครื่องเบญจรงค์เป็นภาชนะสำหรับการทานอาหารอยู่ และที่สำคัญเครื่องเบญจรงค์นั้นก็ยังได้รับการผลิตที่มากขึ้น และด้วยความที่ลวดลายที่มีเอกลักษณ์อย่างไทยนี้นั้น ก็ทำให้เครื่องเบญจรงค์นี้ได้ถูกส่งออกไปไกลในต่างประเทศ จนมาถึงปัจจุบันเลยทีเดียว และแน่นอนค่ะว่าเรื่องของราคาของเขาในตอนนี้ถือว่ามีราคาที่สูงมาก ๆ อีกเช่นกัน
โดยสิ่งที่จะใช้ในการทำเป็นเครื่องเบญจรงค์นั้นก็มีอย่างหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น จาน , ชาม , โถ , กาน้ำ , ฯลฯ ซึ่งก็ต้องบอกเลยว่าในสมัยนั้นหากใครที่มีความสามารถในการที่จะแต่งแต้มลวดลายเหล่านี้ลงไปในภาชนะเหล่านี้ได้นั้น คือคนที่มีฝีมือและมีอัจฉริยภาพทางด้านศิลปะมาก ๆ ค่ะ ซึ่งในสมัยโบราณนั้นเขาก็จะมีลายต่าง ๆ ที่แตกต่างกันออกไป ไม่ว่าจะเป็น ลายเทพพนมนรสิงห์ ลายบัวเจ็ดสี ลายประจำยาม ลายเบญจมาศ ลายวิชาเยนท์ ฯลฯ และเมื่อเข้าสู่ในสมัยของกรุงรัตนโกสินทร์ก็มีลายที่เพิ่มขึ้น ไม่ว่าจะเป็น ลายพุ่มข้าวบิณฑ์ ลายนกไม้พญาสิงขร ลายกุหลาบทอง ฯลฯ
ซึ่งก็ปฏิเสธไม่ได้เลยค่ะว่าราคาของเขานั้นก็เหมาะสมที่จะแพงจริง ๆ เพราะมันเป็นงานที่เรียกได้เลยว่าเป็นงานหัตถกรรมล้วน ๆ เพราะมันต้องทำจากฝีมือและศิลปะล้วน ๆ เลยนั่นเอง อีกทั้งไม่ใช่ว่าเครื่องเบญจรงค์นั้นจะทำกันเพียงไม่กี่นาทีก็เสร็จ และเครื่องเบญจรงค์หนึ่งลายนั้นก็ใช้เวลาร่วมสัปดาห์เหมือนกัน หรืออาจจะเป็นเดือนเลยก็ได้ค่ะ ทำให้มูลค่าของมันนั้นมีมูลค่าที่มากขึ้น เหมาะกับเนของสะสมในปัจจุบันมากกว่าการใช้เป็นภาชนะสำหรับการจัดใส่อาหาร
แต่เมื่อพูดถึงเรื่องของการนำเขาไปใช้เป็นภาชนะในการใส่อาหารในสมัยนี้นั้น ก็ต้องบอกเลยว่าจำเป็นที่จะต้อง ใช้ในยามที่จำเป็นมาก ๆ อย่างการใช้งานเมื่อมีแขกบ้านแขกเรือนมาเยือนเหล่านี้นั้นน่าจะเป็นการที่เหมาะสมมากกว่า อย่างไรก็ตามเครื่องเบญจรงค์ก็ยังคงเป็นภาชนะที่เหมาะสำหรับการใช้เป็นของสะสมหรือตั้งโชว์ในปัจจุบันมากกว่าค่ะ อีกทั้งเราจะสังเกตได้เลยว่าหากบ้านใดที่มีการเก็บสะสมเครื่องเบญจรงค์เหล่านี้นั้นก็มักจะจัดวางเครื่องเหล่านี้ในตู้ที่เสามารถมองเห็นภายในได้ เพื่อเป็นการตั้งโชว์เลยนั่นเอง และที่สำคัญการที่เรานั้นสะสมเครื่องเบญจรงค์ก็ยังเป็นอีกในวิธีการอนุรักษ์ให้เครื่องเบญจรงค์ที่เป็นของไทยนี้ไม่สูญหายไปตามกาลเวลาอีกด้วยถึงแม้ว่ามูลค่าของเขาจะสามารถที่จะนำไปขายเพื่อเก็งกำไรได้ก็ตาม
และนี่ก็คือสิ่งที่น่าสนใจเกี่ยวกับเครื่องเบญจรงค์ว่าทำไมหลาย ๆ บ้าน จึงมีเครื่องกระเบื้องเหล่านี้เก็บเอาไว้แต่ไม่ใช้งาน แต่เลือกที่จะใส่ตู้เพื่อตั้งโชว์มากกว่า เพราะมันเป็นของโบราณที่มีมูลค่าไม่ใช่น้อย ๆ เลยค่ะ อีกทั้งในส่วนของลวดลายต่าง ๆ ที่มีความประณีตนั้นในบางลายก็ไม่สามารถที่จะตีราคาเป็นตัวเลขได้เลยด้วย เพราะฉะนั้นการที่หลาย ๆ บ้านเลือกที่จะเก็บสะสมของชิ้นนี้นั้นไม่ใช่เพราะการเก้งกำไรแต่อย่างใด แต่เป็นเพราะการอนุรักษ์ไว้ล้วน ๆ จึงทำให้การสะสมเครื่องเบญจรงค์นั้น เป็นสิ่งที่คนไทยนิยมทำนั่นเอง
อ่านต่อที่ ของเล่น
Credit : เบเกอรี่, ประวัติศาสตร์, รถยนต์, มือถือ, เครื่องใช้ไฟฟ้า, อุปกรณ์คอมพิวเตอร์